Regelmatig spreek ik in het openbaar over de energietransitie in de gebouwde omgeving. Specifiek bemoei ik me graag met de isolatieopgave en verschillende alternatieven voor het aardgas. Zo zal ik spreken tijdens een digitale bijeenkomst van Inventum op 27 mei. Specifiek voor deze bijeenkomst kreeg ik de vraag hoe het tempo van verduurzaming eruitziet bij woningen in Nederland en wat dit betekent voor de warmtepomp en het bereiken van woningeigenaren. Een uitstekende vraag, die ik besloot in dit blogbericht uitgebreider te beantwoorden.
De ambities en gewenste tempo van de verduurzamingsopgave
Als het gaat om de energietransitie in de gebouwde omgeving dan zijn er een aantal opgaven die opgepakt moeten worden: opwekken van duurzame energie, besparen van energie en aardgasvrij. Eind vorig jaar tikte het aantal woningen met zonnepanelen één miljoen aan. Dus inmiddels bijna een op de zeven woningen wekt duurzame energie op. De verwachting is dat dit aantal stevig blijft stijgen gekoppeld met hierbij de opkomst van thuisaccu’s. Energiebesparing als thema wordt gedomineerd door de komende isolatienormen en een lobby voor meer inzet op isoleren. Zo is een Nationaal Isolatieprogramma in de maak en wordt er nagedacht over meer subsidies om vraag aan te moedigen. Deze twee bovenstaande thema’s worden aangemoedigd en de verwachting is dat verplichtte isolatienormen of zelfs het opwekken van energie richting 2050 verplicht kunnen worden.
De aardgasvrije opgave in Nederland is veel om te doen als het gaat om het tempo en aanpak. Het oorspronkelijke plan is dat tot aan 2030 anderhalf miljoen woningen van het aardgas afgehaald moeten worden. Dit komt neer op een tempo van 115.000 woningen per jaar! Willen we alle woningen van het aardgas af hebben in 2031 dan ligt het tempo op maar liefst 345.000 woningen per jaar vanaf 2031.
De aanpak van aardgasvrij gaat verschuiven naar een nieuwe focus die zicht meer richt op stapsgewijs verduurzamen en aandacht voor de hybride warmtepomp. Het doel is daarmee meer in te zetten op CO2 besparing in plaats van aardgasvrij als focus. De komende 10 jaar tot 2030 zal aardgasvrij zich richten op maximaal 20 procent van de wijken en buurten in Nederland. Het grootste gedeelte van de woningen in Nederland zijn daarmee gebaat en kansrijk voor meer isolatie, energie opwekken en de hybride warmtepomp. Maar hoe kijken die eigenaren aan tegen de warmtepomp en welke communicatieboodschap werkt? Sluiten die lobby’s om meer hybride warmtepompen te installeren wel goed aan op de wensen van woningeigenaren? Hieronder wat resultaten van marktonderzoek op een rij.
Warmtepomp drijfveren
Omdat de aanschaf van een warmtepomp vaak een grote uitgave is en een eenmalige keuze wordt door bewoners vaak goed nagedacht over deze aanschaf. Voor- en nadelen worden goed afgewogen, waarbij de vervanging van de cv-ketel als trigger kan werken om over een warmtepomp na te denken.
Er zijn diverse drijfveren die huiseigenaren bewegen om een warmtepomp aan te schaffen. Een van de belangrijkste is het financieel rendement en kostenbesparing. Het moment dat mensen investering in een warmtepomp hangt vaak samen met een geplande renovatie. Dit lijkt een ‘natuurlijk’ moment te zijn waarop huiseigenaren de overweging maken wel/niet een warmtepomp aan te schaffen. Bij mensen die een warmtepomp hebben aangeschaft speelt mee graag onafhankelijker te zijn ten opzichte van de energiebedrijven en ontwikkelingen rondom het aardgas. Tot slot is wooncomfort belangrijk, daarbij speelt de mogelijkheid van koelen en het idee toekomstbestendig te zijn.
Warmtepomp belemmeringen
Diverse belemmeringen spelen bij huiseigenaren waarom nog niet tot aanschaf van een warmtepomp wordt overgegaan. Zo is het huidige systeem nog niet aan vervanging toe, is er geen verbouwing gepland en wordt de investering als te hoog ingeschat. De terugverdientijd speelt ook een belangrijke rol, zo wordt deze vergeleken met de levensduur van het apparaat. Ook speelt hierbij hoelang iemand nog blijft wonen op de huidige locatie en is er onduidelijkheid over wat een warmtepomp exact bespaard. Tot slot zijn eigenaren bang voor gedoe, troep in huis en de ruimte die een warmtepomp in zou kunnen nemen. De onduidelijkheid wat gemeenten van plan zijn met aardgasvrije projecten helpt niet mee om tot keuzes te komen.
Waarom kiezen consumenten voor een hybride warmtepomp
Uit een onderzoek van Milieu Centraal komen een aantal interessante drijfveren naar voren waarom consumenten kiezen voor een hybride warmtepomp. Uit het overzicht hieronder komt naar voren dat lagere maandlasten, voordelen voor het klimaat en wooncomfort het sterkst wegen.
Minstens even interessant is de groep huiseigenaren die besloten uiteindelijk niet te kiezen voor de hybride warmtepomp. Wat hield deze groep mensen tegen om over te gaan tot een investering? Het terugverdienen en de onduidelijkheid wat de warmtepomp exact oplevert lijkt de grootste belemmering te zijn. Angst een toekomstige innovatie mis te lopen, geluid van de buiten-unit en hoogte van de investering volgen als belemmeringen. In de top drie staat interessant genoeg niet de angst of de woning wel voldoende is geïsoleerd, het lijkt erop alsof eigenaren daar vaak toch al informatie over ingewonnen hebben.
Conclusies
Ondanks dat ik graag roep dat er meer is dan de business case alleen is dit toch het belangrijkste argument voor de warmtepomp en specifiek de hybride warmtepomp. Het gaat hier om een incidentele grote investering en woningeigenaren willen zekerheid dat het een slimme beslissing is. De oproep van de coalitie HR/hybride de ISDE subsidie interessanter te maken en tot een derde van de hybride warmtepomp te subsidiëren sluit hier goed bij aan.
Tot slot is er een hoop te winnen als het gaat om de informatievoorziening. Online zijn zat artikelen te vinden die uitleggen hoeveel geluid een buitenunit maakt, hoeveel ruimte de hybride warmtepomp inneemt en hoe de installatie verloopt. Alleen weinig beeldmateriaal, en dat is precies waar de belemmeringen over gaan. Consumenten zijn redelijk op de hoogte van de cv-ketel, omdat het is ingeburgerd in de Nederlandse woningen. Nog weinig eigenaren zijn bekend met de warmtepomp of hebben vrienden en familie met zo’n apparaat. Hier ligt een mooie kans voor de sector om informatie te verschaffen die beter aansluit bij de wensen van woningeigenaren.
Heb je zelf een warmtepomp aangeschaft of werk je voor een bedrijf dat deze producten aanbiedt. wat zie je zelf voor kansen en belemmeringen om tot een grotere groei van deze apparaten te komen?