Laten we onze standbeelden circulair inzetten
Paaseiland wordt vaak genoemd als een voorbeeld van een ramp ontstaan door menselijk handelen. Al heeft deze ramp minder te maken met de energietransitie, laat dit voorbeeld ons een aantal interessante dingen zien die nu weer van toepassing zijn. Paaseiland stond ooit vol met palmbomen die de eilandbewoners in staat stelde met kano’s te vissen. Op Paaseiland woonden verschillende stammen met leiders met in hun ogen magische kracht (mana). Deze kracht zorgde voor geluk en voorspoed voor de stam. Als de leider kwam te overlijden werd er een Moai gebouwd. Dit was een standbeeld wat de eilandbewoners succes en voorspoed garandeerde.
Bijna alle beschikbare materialen werden ingezet om deze Moai te bouwen en deze standbeelden werden groter en groter. Dit had desastreuze gevolgen voor de bomen op het eiland, die werden gebruikt om de standbeelden te vervoeren. Met het uiteindelijke uitsterven van deze palmbomen ontstond een kettingreactie met als eindresultaat: een eiland zonder menselijk leven.
In artikelen die te lezen zijn over Paaseiland wordt dan ook snel de vergelijking getrokken met onze invloed als mensen op het klimaat en de negatieve gevolgen die dat heeft. Maar, ik wil dit voorbeeld niet gebruiken om u als lezer de les te lezen. Ik wil uw aandacht vestigen op die standbeelden, de Moai. Het was het geloof in deze standbeelden en obsessie ermee wat de oorzaak was van de ellende. Het is deze obsessie met een energiebron, product of luxe dat problemen versterkt. Dat blijkt wel uit eerdere ramp gedreven energietransities.
Nu zal ik niet beargumenteren dat we al onze Moai’s moeten afbreken en bijvoorbeeld aan luxe en comfort moeten inleveren. Het is namelijk ironisch genoeg deze ‘drive’ naar verbetering en luxe die zorgt voor de creatieve oplossingen voor dit soort problemen. Dat zien we keer op keer terug: van de transitie naar kolen in de 17e eeuw en inzet van turf in Nederland. We moeten dus op zoek naar die Moai’s in onze energietransitie, niet om ze omver te trekken, maar om hun ruwe materiaal te gebruiken voor creatieve oplossingen. Laten we onze standbeelden circulair inzetten.
Volg Transitiepaden nu ook op LinkedIn en ontvang regelmatig inspirerende artikelen en berichten.