Volg Transitiepaden nu ook op LinkedIn en ontvang regelmatig inspirerende artikelen en berichten.
Je kan de krant niet openslaan of er staat een artikel tegen door doorgeslagen energietransitie en bemoeizucht van politiek links. We mogen geen vlees meer eten, benzineauto’s rijden, gas gebruiken en op vakantie met het vliegtuig? Kansloos. Aan de andere kant krijgt politiek rechts er even hard van langs. Er is een gebrek aan leiderschap, we spelen met de toekomst van onze kinderen en zijn tegen innovatie en voorruitgang. De tussengroep die zichzelf als politiek midden beschouwd is vaak al afgehaakt en weet niet meer wat ze moeten geloven.
Aan welke kant van het politieke spectrum je je ook mag begeven, het mag duidelijk zijn dat de grote verliezer van onze manier van politiek beoefenen voorruitgang is. Er komt weinig van de grond en ondertussen neemt het draagvlak voor de energietransitie door deze politieke onduidelijkheid en strijd sinds 2018 stapsgewijs af. Dit blijkt ook het interessante en grappige boek ‘eerste hulp bij klimaatverandering’. Slechts 33% van de burgers vertrouwd klimaatinformatie vanuit de overheid.
In dit artikel wil ik het hebben over hoe links én rechts het meer met elkaar eens zijn dan ze denken, hoe we uit onze bubbels kunnen stappen en waarom we elkaar keihard nodig hebben.
Je karakter, politieke voorkeur en duurzaamheid
Voordat ik de duurzaamheidsdiscussie verder induik is het nodig het met elkaar te hebben over politieke voorkeur en hoe dat samenhangt met je karakter. Het zijn vaak deze karaktereigenschappen die vormen hoe je over bepaalde politieke zaken nadenkt. Om mijn voorbeeld in relatie tot verduurzaming beter te schetsen maak ik gebruik van de ‘Big 5 personality test’. Deze toets test op 5 dimensies je persoonlijkheid. Uit meerdere studies komen interessante verschillen in karaktereigenschappen tussen progressief (links) en conservatief (rechts) naar voren.
Over het algemeen is een interessant verschil te zien tussen de mate van openheid om nieuwe ervaringen (open-mindedness) op te doen en conscientieusheid (nauwkeurigheid) tussen deze twee groepen. Een conservatief persoon staat over het algemeen minder open voor nieuwe ervaringen en is nauwkeuriger dan zijn progressieve vriend. Dit verklaart ook de focus van progressievelingen op het klimaat, want dit is een kans voor innovaties en een nieuwe manier van leven. Het zijn deze veranderingen aan het huidige systeem wat een meer conservatief iemand benauwd kan maken.
Geen van beide politieke kleuren zijn fout en betekenen ook niet per se een beperkte betrokkenheid bij het klimaat. Een consciëntieus iemand kan bijvoorbeeld het klimaat belangrijk vinden, omdat hij/zij een verplichting voelt ten opzichte van de kleinkinderen. Het gaat hier naar mijn inzicht vooral over de van aanpak en waar de nadruk op gelegd wordt. Sterker nog, doorschieten in één van beide richtingen heeft wel overduidelijk negatieve gevolgen. Een hele starre conservatieve houding staat bijvoorbeeld niet open voor innovaties en veranderingen die heel positief kunnen zijn voor de samenleving. Een hele progressieve houding zorgt voor continue verandering, maar niet voor verankering en het waarborgen van resultaten.
Je bubbel breken – communicatie over duurzaamheid
Deze verschillen in karakter verklaren grotendeels dat hoe je over het klimaat denkt al snel past bij een ideologische (politieke) voorkeur. Dit samen met de neiging om vooral te luisteren en informatie tot ons te nemen die bij ons wereldbeeld past en je kan wel zien dat ‘vooruitgang’ het slachtoffer is en de echokamer de grote winnaar. Hierin speelt opleidingsniveau en achtergrond overigens geen rol, we doen dit allemaal.
De grote groepen aan de progressieve en conservatieve kant van het debat zitten er echter veel genuanceerder in. Nederland is een gematigd land. Er is wel een groei in polarisatie met een toename van mensen die vinden dat Nederland juist minder aan het klimaat moet doen (van 6% naar 13%). Zoals I&O Research dan ook beschrijft ‘we zitten op een tipping point’, het is nu het moment om leiderschap te tonen en door te pakken. Dan zullen maatregelen geaccepteerd worden door een meerderheid van de Nederlanders.
Dit benodigde leiderschap zou wat mij betreft gepaard moeten gaan met meer inlevingsvermogen in de belangen van politiek links en rechts. Bedrijven zoals Climate Outreach hebben hier veel ervaring mee opgebouwd. Een van belangrijkste tips is het te hebben over zaken in de echte wereld en niet over abstracte ideeën zoals CO2 en de zeespiegelstijging. Zo werd het klimaatprobleem voor een groep christenen in Amerika een stuk duidelijker toen de vraag werd gesteld: ‘’Wat voor auto zou Jezus rijden’’.
In het interview met Diederik Samson voor het blad Focus komt hij tot een vergelijkbare conclusie met betrekking tot de noodzaak samen te werken en ons te richten op problemen van mensen:
‘’Een randvoorwaarde (om mensen mee te krijgen) is op te houden met de rechts/links-indeling. Je moet je verplaatsen in mensen en niet in kiezers. Het gaat om: huurder of koper, kapitaalkrachtig of niet. Mensen hebben hun eigen redenen om iets wel of niet te doen. Als we die reden vinden, dan gaat de rest uiteindelijk vanzelf.’’
Het klimaatdebat – de juiste uitdaging voor samenwerking
Het klimaatdebat presenteert een unieke kans voor politiek conservatief en progressief om samen te werken. Waar politiek links traditioneel bezig is met draagvlak en de portemonnee van de minder welvarende is het nu rechts dat in artikel na artikel daar de nadruk op ligt. De term energiearmoede en de gewone werkende Nederlander zijn nu eerder onderdeel van het woordenboek van de VVD dan GroenLinks. Andersom zijn het linkse partijen die vaker met meer succes wijzen op de kansen die verduurzaming ons biedt met betrekking tot innovatie en ondernemerschap.
Ik betoog dat oplossingen voor het klimaat op zowel lokaal als landelijk politiek niveau beginnen bij luisteren. We hebben uiteindelijk zowel creatievelingen nodig die komen met wilde ideeën als behouden mensen die weten hoe ze dit moeten vertalen in actie. Het zijn precies deze verschillende karaktereigenschappen die politiek soms tegenover elkaar komen te staan. Het kleiner en persoonlijker durven maken van deze uitdaging is een eerste stap. Kan je het lef opbrengen om te luisteren naar een ander met de intentie er ook echt wat van te leren.
Volg Transitiepaden nu ook op LinkedIn en ontvang regelmatig inspirerende artikelen en berichten.