Een verhaal over waterstof, Wiebes en onze welvaart
Volg Transitiepaden nu ook op LinkedIn en ontvang regelmatig inspirerende artikelen en berichten.
Vrijdag 8 november vond een innovatie event plaats, georganiseerd door de VVD Maassluis en Midden-Delfland. Een event dat een flink aantal mensen trok. Niet alleen waren we te gast bij Lely Industries, kwam Eric Wiebes op bezoek, maar was één van de innovaties waarover het die dag ging waterstof. Waterstof spreekt enorm tot de verbeelding en wordt vaak aangehaald als alternatief op aardgas. Onze bestaande gasleidingen gebruiken om onze woningen duurzaam te verwarmen, het klinkt zo logisch, maar is dit echt de oplossing? Hieronder de lessen die ik trek uit de waterstof innovatie, hoe dit samenhangt met het verhaal van Minister Wiebes en onze welvaart.
Waterstof in bestaande woningen
Onder de bezielende leiding van Albert van der Molen (Stedin) maakten we de pelgrimstocht naar de waterstof proefopstelling in Rozenburg. Deze opstelling produceert 100% waterstof en levert dit vervolgens via gasleidingen aan een appartementencomplex 100 meter verderop. Eigenlijk was hier dus weinig te zien: dezelfde leidingen en in het complex dezelfde herkenbare Hr-ketel, maar nu op waterstof. Precies de bedoeling volgens Albert, want de charme van waterstof is dat er relatief weinig verandert voor ons als bewoners. Deze magische moleculen moeten dus vooral het verwarmen én verduurzamen van woningen simpel houden.
Dit lijkt op weinig innovatie, maar schijn bedriegt. Er zijn behoorlijke ontwikkelkosten geweest voor het maken van de waterstofketel en Stedin is als netbeheer nu precies de enige partij die geen waterstof mag produceren en vervoeren. Een complex gebeuren, maar absoluut nodig om tot eerste resultaten te komen. Het waren vooral deze discussies en samenwerking tussen Stedin, ketelfabrikanten en de overheid die tot dit resultaat hebben geleid. Albert geeft aan dat we als Nederland hierin dus mogelijk vooruitlopen op de rest van de wereld, een mooie kans!
Maar wie het nieuws volgt leest hele andere dingen over waterstof. We moeten vooral overstappen op warmtepompen of collectieve warmtenetten. Waterstof wordt, net als groen gas, niet gezien als een logische kandidaat voor het verwarmen van onze huizen. ‘Buizenallergie’ noemt Albert dit, met de onderstaande uitleg waarom het huidige gasnet waarde heeft:
‘’We hebben een fijnmazig gasnet dat tot 10 keer meer vermogen kan verwerken dan het elektriciteitsnet. Daarnaast kan in het gasnet, in tegenstelling tot het elektriciteitsnet eenvoudig energie worden opgeslagen. Het zou zonde zijn als we dit niet optimaal inzetten, omdat aardgas nu de vijand is geworden’’. - Albert van der Molen
Uit onderzoek van Netbeheer Nederland blijkt dat het 700 miljoen euro zou kosten om ons gasnet geschikt te maken voor waterstof. Een kleine investering als je kijkt naar de totale bedragen die nodig zijn om de energietransitie te realiseren. Uit ditzelfde onderzoek komt naar voren dat waterstof in bijna elk scenario voor de verduurzaming van onze woningen een rol gaat spelen. Dit wijkt af van de huidige Regionale Energie Strategieën (RES). Ik verwacht hier nog een aantal gezonde discussies over.
Stedin is overigens niet van mening dat waterstof overal een logische oplossing is. We moeten vooral kijken naar de laagste maatschappelijke kosten (kortom, het betaalbaar houden voor iedereen). Uit deze onderzoeken, aldus Stedin, komt naar voren dat groene moleculen zoals waterstof en groen gas voor een substantieel deel van het gebied van Stedin ingezet kunnen worden. Dit zijn flink wat woningen op waterstof. In het geval van Rotterdam, waar Rozenburg onder valt, lijkt vooral collectief (rest)warmte de meest logische bron om aardgas te vervangen.
Overigens ben ik zelf van mening dat waterstof een rol gaat spelen in de energietransitie, maar zeker de komende 10-20 jaar beperkter. Diverse studies wijzen ook uit dat waterstof en groen gas inzetten voor de industrie de beste keuze is en andere bronnen (energiedragers) beter passen in de gebouwde omgeving. Openstaan voor verschillende meningen en inzichten vind ik echter van groot belang, vandaar ook dit artikel vanuit een ander perspectief ;).
De rol van innovatie en welvaart
Deze laatste paar alinea's zullen zorgen voor de nodige discussies, maar dit is niet de focus van het artikel. Ik ben hier niet om het evangelie van waterstof te schrijven, maar wel om dit in verband te brengen met de suggesties van Minister Wiebes. Deze discussies over alternatieven op aardgas gaan in de kern over kosten en onze welvaart als Nederlanders. Laat hier nu net de speech van de minister over gaan.
Het gaat volgens de minister goed met ons land, alleen hebben we daar weinig van gemerkt.
Dat klopt ook. De economie is sinds 2002 met een kwart gegroeid, circa 10.000 euro per Nederlander. Alleen deze economische groei is opgegaan aan zorg, pensioenen en het aflossen van onze staatsschuld. Nobele doelen, alleen met een toekomstige vergrijzing en onze huidige economische groei gaan we er zo nooit op vooruit. Het is daarom niet gek dat Nederlanders al jaren aangeven er niet op vooruit te gaan. De taart moet groter, niet nog beter herverdeeld worden, aldus de minister. Deze grotere taart, waar kopen we die dan? Onder andere in Rozenburg met waterstof dus.
Het zijn innovaties die ons meer welvaart gaan opleveren. Want juist meer welvaart is nodig om onze klimaatdoelen te halen. Hoe rijk Nederland ook is, niet iedereen kan zomaar investeren in de verduurzaming van zijn woning. De oplossing ligt niet in minder consumeren om het klimaat te helpen, we moeten slimmer consumeren. Inzetten op de laagste maatschappelijke kosten voor aardgas is dus prima, maar aardgas blijft gewoon het goedkoopst! We moeten dus ook inzetten op MEER maatschappelijk vermogen en welvaart om de kosten van de energietransitie te dragen.
We hebben alleen een aantal problemen. We geven aan onze motor van de welvaart, innovatie, heel weinig uit. We zijn als Nederlanders erg efficiënt met iedere euro die we steken in innovatie, omdat deze een veelvoud aan rendement oplevert. Je zou dan denken, stop er meer in! Helaas geeft dit al jaren het omgekeerde effect; we halen nu zoveel rendement uit geïnvesteerde euro’s dat we daardoor ook relatief weinig investeren in innovatie. Gelukkig beginnen we dit steeds meer in te zien, zoals het artikel hierboven aangeeft. De minister eindigde zijn verhaal met de volgende vraag aan de zaal:
‘’Als we vooruitgang willen, moeten we dan niet het avontuur aangaan en kiezen voor lef en vernieuwing?’’
Meer innovaties en welvaart is nodig om de energietransitie betaalbaar te houden
Als we dit aan waterstof verbinden zien we nu het volgende. We zijn een van de koplopers in de wereld, maar we moeten deze kennis wel gaan gebruiken. Hiervoor hebben we naast meer geld voor innovatie en slimme toepassingen een oplossing nodig voor een ander probleem. We moeten proberen flexibel te blijven denken in de energietransitie. Zeker met de groeiende transport schaarste in het elektriciteitsnet en daarmee gemoeide kosten in het achterhoofd. Dat we van het aardgas afgaan betekent niet dat we onze kennis over buizen vaarwel hoeven te zeggen. Met ideologische strijd maken we Nederland niet rijker. Los van welke rol waterstof ook gaat spelen in de gebouwde omgeving. Deze innovaties kunnen we wel mooi inzetten om meer welvaart te creëren en de energietransitie betaalbaar te houden.
Volg Transitiepaden nu ook op LinkedIn en ontvang regelmatig inspirerende artikelen en berichten.