Laten we terug de tijd in gaan. Naar 2018, het Klimaatakkoord is in de maak en Diederik Samsom is als voorzitter van de Klimaattafel Gebouwde Omgeving flink op tour. Een aantal luchtballonnetjes is het gevolg, waaronder: de warmtepomp kan de helft goedkoper en kleiner. Dit werd al snel bekritiseerd door diverse installateurs, maar de focus op een groei van warmtepompen die lijkt correct.
Een ander proefballonnetje kon op een stuk meer kritiek rekenen: het verbod op de mono Cv-ketel. Dit plan gelanceerd door UNETO-VNI, fabrikanten van cv-ketels en milieuorganisaties werd in de media al snel uitgelegd als een komende werkelijkheid. Neem bijvoorbeeld de kop van de Volkskrant ‘Het doodsvonnis van de cv-ketel is geveld’. Het gevolg was een hoop weerstand. Vereniging Eigen Huis noemde de alternatieven op aardgas te duur en ‘staan nog in de kinderschoenen’. Het gevolg? Er werden meer Cv-ketels verkocht in zowel 2019 als 2020. De mensen thuis waren helemaal nog niet voorbereid op een alternatief op aardgas, de gemeenten waren niet klaar met hun aardgasvrije plannen en de spelregels van de Rijksoverheid: compleet onduidelijk. Leuk een proefballonnetje, maar het had dus het omgekeerde effect.
Het einde van de mono Cv-ketel?
Ik heb de afgelopen jaren veel kritiek gehad op de uitspraak ‘verbod op de Cv-ketel’, omdat het zo contraproductief werkte. Toch zie ik nu dat de argumenten die de sector in 2018 aanhaalde om te versnellen met aardgasvrij en energiebesparing best goed in elkaar zaten. Als we terug gaan naar 2018, dan was de retoriek ‘snel aardgasvrij’ mainstream en dé manier hoe tegen de opgave werd aangekeken. De proeftuinen aardgasvrij hadden ook echt als focus aardgasvrij. De doelstellingen van de rijksoverheid waren gericht op aantal woningen van het aardgas af. Hieronder een grafiek met de doelstellingen op een rij.
Vergeten moet niet worden dat met de aardbevingen in Groningen en aanbod van vele gemeenten om te versnellen en hun stad al in 2035 of 2040 al van het aardgas af te halen deze focus niet onlogisch was. Lees dit artikel op de NOS maar eens terug uit 2018. De energie voor een versnelling was aanwezig, alleen de praktijk bleek lastig. Bovendien waren de ‘fabrieksinstellingen’ niet gunstig voor versneld aardgasvrij. Zo zit woonlastenneutraal als begrip in de weg, is er discussie rondom een einddatum noemen voor aardgas in wijken en dan hebben we het nog niet over de Warmtewet 2.0 discussie.
Die uitspraak van een verbod op de mono Cv-ketel, die ging alleen niet om het in een keer aardgasvrij maken van woningen, daar zit juist de ironie. De focus van dit verbod ging om het versneld verminderen van het verbruik van aardgas, dat laat voor een hele andere focus, namelijk technische alternatieven die het beste passen bij de woningen, in plaats van één oplossing voor iedereen. Ook Diederik Samsom waarop nog wel eens kritiek was benoemde in 2018 al de rol die hybride warmtepompen konden gaan spelen om versneld aardgas en daarmee CO2 te verminderen. Daarmee benoemde hij ook indirect de ingewikkelde aanpak van aardgasvrij op korte termijn:
‘’ Voor drie tot vier miljoen woningen is een dure verbouwing nodig om van het gas af te komen. Niet iedereen zal dat willen of kunnen ophoesten. Vanwege de betaalbaarheid kan een hybride warmtepomp voor die groep een aantrekkelijk alternatief zijn. ‘’
Een goed aanbod in plaats van een dom verbod
De focus op stapsgewijs verduurzamen en ruimte voor hybride toestellen, zoals de warmtepomp lijkt nu mainstream te worden. Tal van onderzoekers en overheidsrapporten noemen dit een logischere manier om sneller aardgas en Co2 te besparen in de gebouwde omgeving, zonder ingrijpende renovaties. Dit is te zien in de retoriek: aardgasvrij is aardgasvrij-ready geworden, een nationaal isolatieprogramma is op komst evenals minimale isolatienormen voor de woningvoorraad.
Toch maar een verbod op de mono Cv-ketel? Nee, beter een goed aanbod dan een dom verbod. Dat is wat de afgelopen jaren ons zou moeten leren. Nederland kent sinds de introductie van het aardgas een ‘monocultuur’ van verwarming en we zijn gewend aan kleine stapsgewijze veranderingen. Daar past slim isoleren en in toenemende mate een hybride warmtepomp een stuk beter bij. Een focus op een goed aanbod van een Cv-ketel mét een warmtepomp past bij wat mensen verwachten. En wat blijkt? Het biedt tal van voordelen, van een steeds interessantere terugverdientijd tot de mogelijkheid om te koelen.
In een toekomstig artikel zal ik ingaan op wat dit betekent voor de wijkaanpakken aardgasvrij, want die zijn niet uitgespeeld en hebben een belangrijke rol. Feit blijft dat ik de komende 10 jaar veel meer resultaat verwacht van deze stapsgewijze, meer individuele aanpak.